Książka: Białe zęby

Jak zawsze, kiedy chodzi o książkę szeroko reklamowaną, z nieufnością podeszłam do lektury "Białych zębów" Zadie Smith, wychodząc z założenia, że coś tak zachwalanego nie może być dobre. Na szczęście w tym przypadku moje obawy okazały się zupełnie bezpodstawne. Od pierwszej strony urzekł mnie jej styl, w miarę przewracania kartek coraz bardziej przypominający mi zresztą specyfikę Davida Lodge’a... tylko jeszcze lepszego. To proza z prawdziwym nerwem, postaci są pełnokrwiste, chwilami miałam wraż...

Ojczyzna. Rodzina i poczucie przynależności. Wiara. Krew. Rasa. Identyfikacja. Przeznaczenie. I wszystko takie pomieszane, wieloznaczne, niewyraźne. Past tense, future perfect. Przeszłość pełna napięć, przyszłość doskonała. Obraz Londynu jak świat odbity w odłamku wielkiego lustra: „Białe zęby” Zadie Smith. W tej na wpół komicznej, na wpół poważnej opowieści, splatają się losy trzech rodzin: emigrantów z Bangladeszu, jamajsko-angielskiego małżeństwa oraz Brytyjczyków z żydowskimi korzeniami. ...

O czym tu dumać na londyńskim bruku, czytając w Warszawie opowieść o beznadziejnej próbie znalezienia nie tylko tożsamości, ale i swojego miejsca w niegościnnym, bo obcym, mieście? Chyba staję się coraz bardziej konserwatywny (czytajcie: stary), ale dotkliwie odczuwam nieznajomość tamtejszych realiów. Rzecz o dwóch pokoleniach imigrantów do Anglii: Jamajczyków i Bengalczyków. Niewątpliwie autorce udało się odmalować ich nie tylko barwnie, lecz również w szarych, dosyć przykrych realiach dnia ...

Problem imigrantów przybywających do Europy z różnych zakątków świata cały czas narasta. Jest obecny w mediach, badaniach, dyskusjach i – jakże by mogło być inaczej – w literaturze. Zwykle jest on traktowany z lekkim nadęciem lub obawą. Rzadko się zdarza, by temat ten został podjęty z przymrużeniem oka, a tak właśnie czyni Zadie Smith w debiutanckiej, ale jednocześnie bardzo dojrzałej powieści pod tytułem "Białe zęby". Pod pozorem pełnej absurdów i przerysowań opowieści o splecionych losach trze...

Świat przedstawiony w tej powieści wydawał mi się podobny do czasu po upadku wieży Babel. Choć książka liczy sobie aż 500 stron, to jednak mnogość podjętych przez autorkę wątków może przyprawić o lekki zawrót głowy. Tak pewnie właśnie czuli się też ci, którym poplątały się języki – budowniczowie wieży, ale i bohaterowie „Białych zębów”. To współcześni mieszkańcy Londynu: Anglicy, emigranci z Bangladeszu, Jamajki, ich urodzone w Anglii dzieci. Wszyscy, którzy tu przyjechali, tęsknili do lepszego...

Bohaterami powieści są: Archie, czterdziestosiedmioletni Anglik, nieudacznik życiowy, który wszelkie decyzje podejmuje, rzucając monetę; przybyły z Bangladeszu Samad, który walcząc z własnymi słabościami, za wszelką cenę stara się zachować religijną tożsamość; zwariowany naukowiec Marcus Chalfen, pracujący nad projektem o szumnej nazwie Mysz Przyszłości; ich żony, przyjaciele, dzieci...

Misterna, przemyślana w każdym szczególe konstrukcja, jędrny, "buzujący" język oraz znakomicie nakreślone, wyraziste postacie sprawiają, że "Białe zęby" czyta się jednym tchem.

W powieściowym mikroświecie jak w lustrze odbijają się najważniejsze zagadnienia współczesności: problem tolerancji, asymilacji, fundamentalizmu i manipulacji genetycznych. Młoda autorka znalazła na mówienie o tych sprawach własny sposób - z pozoru bardzo dowcipny, chwilami wręcz groteskowy, w istocie zaś dojrzały i mądry.

[Świat Książki, 2003]

(Uwaga - spojlery!) Zadie Smih uznana za objawienie młodego pokolenia, nagrodzona wielokrotnie za swoją pierwszą książkę "Białe zęby" przekonała mnie z półki empikowej do zakupu i lektury. Książka bardzo chwalona, o której dużo się mówiło. Na szczęście nie aż tyle, żebym doszła do wniosku, że w związku z tym musi być słaba (patrz "Samotność w sieci"). Co więcej, została zaklasyfikowana do "rasowej prozy", co już mnie zaintrygowało, ponadto akcja dzieje się w Londynie, więc musiałam ją przecz...

Niesamowicie błyskotliwa książka, która swoim językiem i świetnym poczuciem humoru wciąga czytelnika już od pierwszej strony. Zadie Smith ma, według mnie, niezwykły talent do opisywania rzeczywistości w sposób tak ciekawy i kąśliwy, że trudno oderwać się od jej książek. Zetknęłam się z "Białymi zębami" właściwie przez przypadek, ale bardzo się cieszę, że miałam taką okazję. Coś nowego, świeżego i naprawdę wartego poświęcenia czasu. Gorąco polecam!

Tak, nie jest to książka łatwa, ale sprawia ogromną przyjemność w czytaniu. Jędrny język, znakomity angielski humor, brak powierzchowności i płycizn - to wszystko sprawia, że jest to książka naprawdę godna polecenia. "Koniec jest początkiem nowej historii". Rzeczywiście, po skończeniu książki miałem ochotę zacząć czytać ją od nowa - z nowym rozumieniem. Poza tym żal było rozstawać się z tymi ludźmi... Może jeszcze kiedyś się spotkamy?