Książka: Strategia antylop

Mógłbym zacząć tak: "Nyamata leży nieco na południe od Kigali. Na czternastu wzgórzach, które wchodzą w skład powiatu, na początku 1994 roku mieszkało 119 tysięcy ludzi. Masakry rozpoczęły się tu o godzinie jedenastej 11 kwietnia i zakończyły o czternastej 14 maja. Podczas tych pięciu tygodni zginęło około 50 tysięcy z 59 tysięcy miejscowych Tutsich. Zabijali ich ochotnicy z bojówek interahamwe, szkolonych przez wojsko rwandyjskie, oraz sąsiedzi Hutu codziennie od godziny dziewiątej do siedem...

Ciekawe, ile przypadkowo spotkanych na ulicy osób potrafiłoby odpowiedzieć na pytanie, kto był w 1994 r. ofiarą, a kto sprawcą w Rwandzie. Tutsi i Hutu, nazwy dwóch zwaśnionych plemion, zostały w ludzkiej świadomości, ale większość najpewniej nie pamięta już szczegółów szokującego ludobójstwa. Zresztą w kontekście skomplikowanych relacji między plemionami, przypisywanie winy jest może najmniej ważnym etapem dochodzenia do normalności w tym niewielkim afrykańskim kraju oraz procesu zrozumienia ty...

"Książka Hatzfelda boli jak otwarta rana. Bo o otwartej ranie opowiada. Nie wiemy, czy może się ona zagoić. Czy potem się zabliźni? Nie dowiemy się tego, dopóki nie podejmiemy próby. Najpierw więc trzeba ranę oczyścić: delikatnie, powoli, bez nowego kaleczenia. Tego doświadczają mieszkańcy Rwandy, maleńkiego afrykańskiego kraju, kilkanaście lat po ludobójstwie. Nie jest to łatwe, bo dalej boli i piecze. Wspierajmy ich w leczeniu ran, jak tylko możemy. A jak możemy?

Możemy nie odwracać oczu i nie zatykać uszu.

Bądźcie świadkami niewyobrażalnego cierpienia zadanego ludziom przez ludzi. Ono się wydarzyło naprawdę. Czytajcie »Strategię antylop«. Nie bójcie się. Ta książka poraża, ale nie zabija".

Wojciech Tochman

[Wydawnictwo Czarne, 2009]

Nie mam już sobie za złe tego, że przeżyłam. Ale czułabym się upokorzona, gdybym musiała rozmawiać teraz z Hutu, którzy wszystko widzieli, kpili z naszych łachmanów, z naszych myśli, z błota, któreśmy pili, z soku bananowców, który się zlizywało. To byłoby bolesne. Czułabym się zhańbiona, opowiadając o tym, jak pełzaliśmy po polach, by jeść surowe warzywa rękami, jak czasem dochodziło do zbliżeń obok ciał zabitych. Jeszcze nie powiedziałam prawdy o rzeziach mojemu Cédricowi. Ma dopiero pięć l...