Książka: Pchli pałac

„Obrazki z wystawy” - cykl miniatur fortepianowych Modesta Musorgskiego - zostały zainspirowane wystawą rysunków i akwarel Wiktora Hartmana, a mnie z kolei tytuł utworu skojarzył się z książką Elif Şafak. Powieść skonstruowano bowiem jakby z wielu miniatur, które łączy jedynie miejsce – korytarz klatki schodowej. Widz-czytelnik wędruje wzdłuż ścian i za każdymi drzwiami odkrywa nowe dzieło; czasem zawraca, by jeszcze raz rzucić okiem na wcześniej oglądany obraz i patrzy na niego pod innym kątem,...

Zastanawiacie się czasem, patrząc na jakiś blok, kto w nim mieszka? Kim są ludzie zajmujący mieszkania w danym budynku, co lubią, jakie mają pasje, czego się wstydzą, jak żyją? To przerażające, że coraz częściej nie mamy pojęcia, kim są nasi najbliżsi sąsiedzi, nie wiemy nic na temat ludzi, którzy żyją z nami drzwi w drzwi, z którymi codziennie wymieniamy grzecznościowe dzień dobry. Nie chodzi mi o znajomość uprzykrzającą komuś życie, śledzenie każdego ruchu, wścibstwo graniczące z obsesją. Mam ...

Od razu zaznaczam - nie lubię opowieści autotematycznych, książek biorących opisywaną historię w nawias i już na początku krzyczących wielkimi literami, że to wszystko bujda (a na zakończenie obwieszczających np."koniec i bomba, kto czytał ten trąba". A tak właśnie zaczyna się "Pchli pałac" - książka o gadaniu bzdur, snuciu opowieści, nawijaniu makaronu na uszy i terapeutycznej roli tego zajęcia. Trochę też o warsztacie pisarskim (ile prawdy z życia pisarza jest w jego historiach). W środku, jak...

"Mówią, że mam bujną wyobraźnię. To najsubtelniejszy sposób na powiedzenie komuś »Pleciesz bzdury!«. Może i mają rację"[1]. I rzeczywiście, na pierwszy rzut oka tak to wygląda. Pchły? Pluskwy? Wszy? Prusaki? W XXI wieku? W europejskiej stolicy bądź co bądź europejskiego kraju? Absolutnie, całkowicie, niezaprzeczalnie niemożliwe! Lecz zaraz. Podjeżdża pod ten piękny budynek ciężarówka. A tak - Pałac Cukiereczek. Ponoć jakiś wielki arystokrata zbudował go specjalnie jako prezent dla swej żon...

O debiutanckiej w Polsce książce Elif Şafak "Pchli pałac" można by pisać same dobre opinie. Moim zdaniem nawet lepsze niż te napisane o Pamuku, do którego porównuje się Şafak. "Pchli pałac" jest małym kłamstwem już od samego tytułu, bo jeśli ktoś oczekuje opowieści o pałacu, to się zawiedzie. Nie ma w niej pałacu, a już tym bardziej zapchlonego. Jest stuletnia kamienica, którą od biedy można nazwać pałacem - choć raczej palacem postawionym na dowód miłości - trochę specyficznym, bo stojącym na b...

„Cudowna mieszanka współczucia i okrucieństwa… Elif Şafak jest najlepszą turecką pisarką ostatniej dekady”.
Orhan Pamuk


Pałac Cukiereczek to nazwa stambulskiej kamienicy, którą w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia Paweł Pawłowicz Antipow, rosyjski arystokrata-emigrant kazał wybudować dla swej umierającej żony. Posesję wzniesiono na ruinach dwóch cmentarzy: muzułmańskiego i ormiańskiego, na których swego czasu znaleziono groby pewnego Mędrca. Nigdy jednak nie udało się ustalić, która z mogił jest prawdziwa…

Trzydzieści lat po śmierci właścicieli kamienica podupadła i została opanowana przez pchły, którym walkę wypowiedzieli obecni – bardzo nietuzinkowi… – lokatorzy. Wplątani w skomplikowane rodzinne i sąsiedzkie układy, kłócą się i godzą, śmieszą, wzruszają i szokują. "Pchli pałac" to opowieść o nich i ich barwnych biografiach. To także opowieść o Stambule, gdyż Pałac Cukiereczek jest jego symboliczną miniaturą.

"Pałac pcheł" to czwarta powieść Elif Şafak, po Orhanie Pamuku najbardziej znanej na świecie pisarki tureckiej. Pełna humoru, zręcznie wykorzystująca technikę narracyjną z "Baśni tysiąca i jednej nocy", urzekła czytelników i w błyskawicznym tempie trafiła na listy bestsellerów.

[Wydawnictwo Literackie, 2009]

Domowe porządki dzielą się na dwie grupy: przechodzące z wczoraj na jutro oraz nie związane ani z wczoraj, ani z jutrem. […] Także sprzątające kobiety dzielą się na dwa rodzaje: tradycjonalistki, przechodzące od wczoraj do jutra, oraz rewolucjonistki, nie uznające ani wczoraj, ani jutra. Tradycjonalistki wiedzą, że żadne sprzątanie nie jest ani pierwsze, ani ostatnie, a robione w jednym dniu porządki są tylko ogniwem w nieprzerwanym łańcuchu regularnie powtarzanych czynności - tyleż ważnym, c...