Książka: Na wschód od Edenu

„Wielka i trwała opowieść musi mówić o każdym, bo inaczej nie przetrwa”[1]. W pierwszych latach XX wieku na ranczu w dolinie Salinas trzech mężczyzn rozprawia o jednej z najgłośniejszych zbrodni świata – zabójstwie Abla dokonanym przez jego brata Kaina. Owa trójka to Adam Trask – bogaty ranczer, który właśnie próbuje się podnieść po ciężkiej stracie, Samuel Hamilton – irlandzki imigrant, farmer i wynalazca z dziewięciorgiem dzieci i głową pełną pomysłów oraz Li – chiński służący, kucharz, a z...

Zastrzeżenie na początek: czytałem książkę w oryginale, więc użyję w opisie tłumaczeń imion, jakie znalazłem w Wikipedii. Od dłuższego czasu miałem "Na wschód od Edenu" na liście lektur. Wcześniej przeczytałem "Autobus do San Juan", "Myszy i ludzi" oraz "Tortilla Flat" i muszę przyznać, że nieco się rozczarowałem. "Na wschód od Edenu" to epicka opowieść z wielkim rozmachem. Akcja sięga od wojny secesyjnej do I wojny światowej, jednak te konflikty są tylko tłem dla rzeczywistości ówczesne...

Są takie książki, nad którymi zastanawiam się bardzo długo, zanim wreszcie zdecyduję się po nie sięgnąć. Do nich zalicza się „Na wschód od Edenu” Steinbecka. Chyba rok, jeśli nie dłużej, zastanawiałam się: „przeczytać czy nie?”, zanim wreszcie zdecydowałam się dać Seinbeckowi szansę. A i wtedy jeszcze nie byłam przekonana, czy na pewno dobrze robię. Pierwsze wrażenie też nie było najlepsze, ponieważ źle się nastawiłam już na samym początku i nie bardzo rozumiałam, o co chodzi... Na szczęście szy...

Jeśli chodzi o popularność imion pochodzenia biblijnego, Kain walczy zaciekle o przedostatnie miejsce z Judaszem. Nie wiem – jakoś brakuje rodzicom odwagi i poczucia humoru, by swojemu dziecku nadać imię najsłynniejszego bratobójcy w światowej literaturze (tak, może to trudne do uwierzenia, ale Biblia nadal jest literaturą). Pionierskie morderstwo, którego ofiarą padł Abel, dało Stwórcy do myślenia (najwyraźniej nie wszystko szło zgodnie z Boskim Planem Kreacji), więc wygnał On nikczemnego Kaina...

Powieść uznawana za najwybitniejsze dzieło Steinbecka opowiada o tragicznym losie rodziny Trasków, która na przełomie XIX i XX wieku osiedliła się w dolinie Salinas.


Adam Trask, farmer, samotnie wychowuje dwóch synów - Arona i Kaleba. Chłopcy różnią się od siebie jak woda i ogień, a jedyne co ich łączy, to nieustanna rywalizacja o miłość surowego ojca. Aron jest spokojny i posłuszny, Kal to urodzony buntownik, który żywi wyraźną niechęć do brata i za wszelką cenę chce odnaleźć matkę. Napiętą sytuację między braćmi pogłębia jeszcze miłość do tej samej dziewczyny - Abry. W końcu Kaleb odnajduje matkę, demoniczną Kathy, w domu publicznym i odkrywa, że jest ona zupełnym przeciwieństwem tego, co uosabia ukochany ojciec. Rozdarcie wewnętrzne, konieczność dokonania wyboru i nadmiar napięć doprowadzają do tragedii…


"Na wschód od Edenu" to jedna z najwybitniejszych i zarazem najpopularniejszych powieści XX wieku. Podczas gdy w warstwie fabularnej jest realistyczną sagą rodziny kalifornijskich ranczerów, jej drugie, głębsze dno można odczytywać jako reinterpretację biblijnej historii o Kainie i Ablu i przypowieść o walce dobra ze złem w człowieku.


[Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2011]

Tak jak sugeruje tytuł, Steinbeck wchodzi w dialog z biblijną przypowieścią z Księgi Rodzaju. Opowiedziana na nowo historia Kaina i Abla to saga osadzona na tle historii Kalifornii z początku XX wieku. Głównymi bohaterami są przedstawiciele rodzin Trusków; Adam stanowi oś całej opowieści. Miłość braci i ich rywalizacja o miłość ojca. Miłość do nieistniejącego ideału i do prawdziwego człowieka. Prawda, która uwalnia obok takiej, która zabija. Zło małe i duże o tysiącu twarzy. Rozważania o kar...

Największą zmorą dziecka jest obawa, że może nie być kochane, a odtrącenie jest piekłem, którego się lęka. Sądzę, że każdy na świecie w mniejszym lub większym stopniu doświadczył tego uczucia. A z odtrąceniem przychodzi gniew, z gniewem jakaś zbrodnia czy zemsta, ze zbrodnią zaś wina - i oto jest historia ludzkości. Myślę, że gdyby można odjąć człowiekowi lęk przed odtrąceniem, nie byłby tym, kim jest. Może mielibyśmy mniej szaleńców. Osobiście jestem pewny, że nie byłoby zbyt wielu więzień. Wsz...

Książka nie była dla mnie rewelacyjna, ale te słowa, które tłumaczą, co oznacza timszel, są dla mnie rewelacyjne. Możesz być dobrym, ale nie musisz, możesz kochać, ale nie musisz... Timszel, wszystko jest timszel.