Książka: Łaskawe

To historia dyrektora fabryki koronek ulokowanej gdzieś na północy Francji, który u kresu życia postanawia opisać całe swoje życie, bez upiększeń i przemilczeń; wygląda na to, że nie zależy mu już na anonimowości i utrzymywaniu w tajemnicy własnej przeszłości, zwłaszcza tej wojennej. Bohaterem opowieści, relacji pisanej w pierwszej osobie, jest Maximilian Aue – doktor prawa, miłośnik muzyki, znawca filozofii antycznej; oficer SS służący w Sonderkommando, co oznacza po prostu nazistowskiego z...

„Bracia śmiertelnicy, pozwólcie, że opowiem wam jak było. Nie jestem twoim bratem, powie mi na to któryś z was i nie chcę o niczym wiedzieć. I będzie miał rację, bo to jest straszna historia, straszna, lecz budująca, prawdziwa baśń z morałem, możecie mi wierzyć. Pewnie wyda się wam przydługa, w końcu wydarzyło się naprawdę wiele, ale może akurat zbytnio się nie spieszycie, może, szczęśliwie, macie właśnie czas. Zresztą was też ona dotyczy, sami zobaczycie. Nie, nie chcę was do niczego przekonywa...

Długo zabierałem się do lektury "Łaskawych" Jonathana Littella. Przerażała mnie ta książka. Nie tyle swoją objętością (ponad tysiąc stron!), co tematyką, a także głośnymi już opisami przemocy i seksu. Nie byłem też pewien, czy mam ochotę zanurzyć się w zwyrodniałą psychikę nazisty relacjonującego szczegółowo swoje wojenne poczynania. Doszedłem jednak do wniosku, że tę powieść trzeba przeczytać lub przynajmniej się z nią zmierzyć - bynajmniej nie z powodu jakiejś "ochoty" czy dla przyjemności lek...

Dawno nie miałam w rękach książki, którą tak trudno byłoby mi jednoznacznie ocenić. Myślę o niej, analizując plusy i minusy tej powieści. Zdecydowanie więcej jest pozytywów, a jednak i tak nie jestem pewna, czy mam przyznać Littellowi szóstkę, czy może czwórkę... Podziwiam heroiczną pracę, jaką musiał wykonać, żeby tak historycznie uwiarygodnić swoje dzieło, ilość udokumentowanych faktów, detali, biografii, wydarzeń, opisów jest wprost oszałamiająca. Te tysiąc stron powieści jest w przeważającej...

Pierwsza epopeja XXI wieku.

"Łaskawe" wydano w 2006 roku we Francji. Książka uhonorowana została prestiżowymi nagrodami Goncourtów oraz Akademii Francuskiej, osiągając gigantyczne nakłady. W Niemczech natychmiast znalazła się na szczytach list bestsellerów. Do dzisiaj sprzedano ponad milion egzemplarzy, a powieść, tłumaczona na kilkadziesiąt języków, wciąż jest jedną z najbardziej dyskutowanych książek.


"Kiedy tylko bierzemy tę książkę do rąk, reszta świata przestaje istnieć. Liczy się jedynie te kilkaset stron przed nami".

Éric Neuhoff, "Madame Figaro"


"Ta powieść jest zarówno skandaliczna, jak i warta lektury".

Michael Mőnninger, "Die Zeit"


"Diabelsko - używam tego słowa bardzo świadomie i celowo - zręczna i inteligentna powieść... żadne streszczenie nie odda jej sprawiedliwości".

Anita Brookner, "The Spectator"


"Arcydzieło".

Jorge Semprún, "Frankfurter Allgemeine Zeitung"


Czy "Łaskawe" to monumentalne dzieło w duchu powieści Tołstoja, Dostojewskiego i Manna, czy też, jak twierdzą niektórzy krytycy, "pornografia zbrodni", brutalna i perwersyjna prowokacja Jonathana Littella? Warto przekonać się osobiście.


Jonathan Littell urodził się w 1967 roku w Nowym Jorku. Obecnie mieszka w Barcelonie, a "Łaskawe", swoje pierwsze dzieło literackie, napisał po francusku.


[Wydawnictwo Literackie, 2008]