Recenzuje: Tymoteusz Wronka


Wydawnictwo Zysk i S-ka przygotowało trzytomowe wydanie wszystkich tekstów o Sherlocku Holmesie napisanych przez Arthura Conan Doyle’a. Tomie pierwszy zawiera trzy krótkie powieści; w omawianym tu drugim czeka na czytelnika ostatnia z sherlockowych powieści („Dolina trwogi”) oraz dwa najpopularniejsze zbiory opowiadań („Przygody Sherlocka Holmesa” i „Szpargały Sherlocka Holmesa”).

W przypadku ponad dwudziestu utworów nie sposób choć z grubsza przedstawić fabułę wszystkich, ale można wymienić kilka motywów częściej się powtarzających. Na przykład słynny detektyw dość regularnie musi mierzyć się z tajemnicami sięgającymi daleko w przeszłość klientów (lub ofiar), których źródło niejednokrotnie znajduje się w odległych krajach. Często wychodzi na jaw, że w społeczeństwie XIX-wiecznej Anglii kryje się wiele mroku: niejeden dżentelmen okazuje się bezwzględnym zbrodniarzem.

Co ciekawe – i raczej niespotykane w obecnie powstających kryminałach – morderstwa i inne poważne zbrodnie stanowią jedynie część zagadek, z jakimi boryka się genialny umysł. Równie często są to sprawy błahe (przynajmniej zgodnie z dzisiejszymi standardami): towarzyskie skandale czy drobne kradzieże. Z drugiej jednak strony nierzadko banalny początek prowadzi do poważnej sprawy, a nawet tragedii.

Konstrukcyjnie utwory nie przynoszą zaskoczenia; ich schemat fabularny znany jest tak z innych tekstów o Sherlocku, jak i powieści detektywistycznych w ogóle. Wpierw pojawia się ogólny zarys zbrodni – czy to w doniesieniach prasowych, aktach policyjnych, czy w opowieściach klienta – następnie Sherlock przeprowadza śledztwo pełne niezrozumiałych pytań i zachowań, by w finale odkryć przed słuchaczami całość sprawy. Można oczywiście zarzucać autorowi, że wszystkie elementy zbyt pięknie do siebie pasują, ale są w tym niewątpliwy urok i siła, sprawiające, że każdą kolejną sprawę śledzi się z zapartym tchem… nawet jeśli z grubsza pamięta się jej rezultat z wcześniejszej lektury. To niewątpliwa zaleta prozy Doyle’a i czynnik, dzięki któremu jego utwory są nadal tak popularne.

W przypadku pierwszego tomu omawianego wydania dzieł zebranych o Sherlocku Holmesie pewne wątpliwości budził przekład; zbyt stylizowany i udziwniony, co powodowało, że zamiast budować klimat, raczej utrudniał lekturę. W omawianej tu części drugiej, mimo iż autorem tłumaczenia pozostał Jerzy Łoziński, ta maniera nie jest już zauważalna. Stylizacja ograniczyła się do kilku słów i wtrąceń, całość została natomiast napisana współczesną polszczyzną, czym przypomina inne dostępne na rynku przekłady tekstów o słynnym detektywie.

Świetna, zupełnie niepokryta patyną treść, staranne wydanie wzbogacone o oryginalne ilustracje Sidneya Pageta (szkoda tylko, że nie są większe) i poprawione tłumaczenie sprawiają, że jeśli ktoś po pierwszej części zastanawiał się, czy właśnie to pełne wydanie „Sherlocka Holmesa” postawić na półce, jego wątpliwości powinny zostać rozwiane.


Ocena recenzenta: 5/6



Autor: Arthur Conan Doyle
Tytuł: Sherlock Holmes. Tom 2: Dolina trwogi; Przygody Sherlocka Holmesa; Szpargały Sherlocka Holmesa
Tłumaczenie: Jerzy Łoziński
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Oprawa: twarda z obwolutą
Liczba stron: 839