Akcja powieści obejmuje rok 1763 - ostatni rok życia i panowania na polskim tronie króla Augusta III z saskiej dynastii Wettynów. Powieść ta obrazuje szczytowy okres polskiej anarchii. Prywata, egoizm, pycha możnowładców, brutalna walka o profity, dbanie tylko o własne interesy. Ponadto zdrada, brak jakiegokolwiek patriotyzmu. Te cechy charakteryzują właśnie tę grupę społeczną. Kraszewski w powieści uwypuklił je. Symbolem niegodnych czynów staje się rywalizacja pomiędzy stronnictwem "Familii" Czartoryskich, a stronnictwem litewskich Radziwiłłów i ich adherentów. Na czele tych ostatnich stoi książę Karol Radziwiłł "Panie Kochanku". Ich walka o skład Trybunału Litewskiego prowadzi niemal do wojny domowej. Sam monarcha jest przedstawiony jako władca słaby, nieudolny, kompletnie nieinteresujący się sprawami państwowymi. Faktycznie w jego zastępstwie rządzi Rzecząpospolitą oraz Saksonią jego wszechwładny minister Henryk von Brühl. Tymczasem państwo polskie chyli się stopniowo ku upadkowi, aparat państwowy praktycznie już nie funkcjonuje. Ta problematyka stanowi główny trzon powieści.

W warstwie obyczajowej czytelnik obserwuje starania ubogiego rotmistrza Tołłoczki o rękę ukochanej, Anieli Koiszewskiej. Czy jego starania zakończą się powodzeniem?

Pod względem walorów literackich "Saskie ostatki" są niestety jedną ze słabszych powieści Kraszewskiego z cyklu "Dzieje Polski". W utworze dominuje po prostu nuda, monotonia, brak szybszej, żywiołowej akcji. Nie chcąc zniechęcać czytelników do utworu, stwierdzam jednak (starając się być obiektywnym), iż do wybitnych dzieł autora utwór ten bynajmniej się nie zalicza.