Rok 1920 pozostanie w dziejach co najmniej dwóch państw i narodów rokiem na długo pamiętnym. Na ogromnej arenie, pomiędzy brzegami Dniepru, Berezyny i Dźwiny, a z drugiej strony Wisły, rozstrzygały się w walce wojennej losy nasze polskie i sąsiedniej z nami Sowieckiej Rosji. (...) P. Tuchaczewski (...) wydał świeżo książeczkę pt. "Pochód za Wisłę", ja zaś zostałem zaproszony przez polskich wydawców tej książeczki o danie dla polskiej publiczności swojej tego dziełka oceny i przeciwstawienia myślom i ujęciom każdorazowej sytuacji wodza jednej z partii walczących myśli i takiegoż ujęcia wodza z naszej strony*.


W 1920 r. stanęły naprzeciw siebie dwie niezwykłe osobowości: Józej Piłsudski i Michaił Tuchaczewski. Różniło ich właściwie wszystko począwszy od wieku (Piłsudski miał 53 lata - Tuchaczewski 27 lat), ale jedną cechę mieli wspólną. Obu wyniósł na zajmowane stanowiska wicher historii. Ich wspaniałe talenty dowódcze ujawnić się mogły, bo przyszło im żyć w czasie wielkich przemian, gdy dokonywały się, by użyć słów Piłsudskiego, bajeczne kariery.

W lutym 1923 r. Tuchaczewski wygłosił w Akademii Wojskowej Robotniczo-Włościańskiej Armii Czerwonej w Moskwie cykl wykładów, które pt. "Pochód za Wisłę" w końcu 1923 roku zostały ogłoszone drukiem. Od kwietnia do czerwca 1924 Piłsudski pisał polemikę z Tuchaczewskim. Ukazała się jesienią 1924 r., razem z tekstem Tuchaczewskiego. (...)

Dziś czytamy teksty Piłsudskiego i Tuchaczewskiego już tylko jako świadectwo epoki. Przez wiele lat wycofywano tę książkę z bibliotek, starano się ją wymazać z narodowej pamięci. Nie udało się to, bo udać się nie mogło. Wytworzyła się wokół niej legenda zakazanego owocu. Myślę, że jest świadectwem normalnienia naszego życia umysłowego, że oto ukazuje się ona w księgarniach**.


---
* Józef Piłsudski, "Rok 1920", Wydawnictwo Łódzkie, 1989, str. 20.
** Andrzej Garlicki, "Posłowie", w: Józef Piłsudski, op. cit., str. 234 i 236.