Dodany: 07.09.2011 11:18|Autor: norge
Każdy czas cierpi na swój własny obłęd
Chyba żadna religia świata nie skoncentrowała swojego zainteresowania na płciowości i seksualności człowieka w takim stopniu, jak uczyniło to chrześcijaństwo, a katolicyzm w szczególności. Pomyślałam, że poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego Kościół – tak dawniej, jak i dziś – uznaje, że głównym miejscem popełniania grzechu jest małżeńska (lub niemałżeńska) sypialnia, a nie inne miejsca, gdzie łamanie przykazań boskich jest zdecydowanie bardziej jednoznaczne - na przykład pole bitwy - może być bardzo interesujące.
Jak się to wszystko zaczęło? Otóż według Uty Ranke Heinmann nabierające kształtów wczesne chrześcijaństwo w naturalny sposób zaadaptowało popularne w tym okresie wzorce antyczne. Głównie chodzi tu o dziedzictwo gnostycko-stoickie z jego umiłowaniem ascezy, kultem czystości, zanegowaniem przyjemności cielesnych itd. Nie kto inny jak Seneka nawoływał: „Nie czynić nic dla rozkoszy”. Cóż, wychowana na esejach Aleksandra Krawczuka, kojarzyłam antyk z czymś zupełnie odwrotnym, ale jako laik pewnie mam spore luki w wiedzy.
Wraz z upływem wieków chrześcijański system moralności, zawsze mocno związany z życiem intymnym człowieka, ulegał zadziwiającym, często wręcz szokującym zmianom. Mimo to hierarchowie kościelni, zazwyczaj starsi, bezżenni mężczyźni (celibatariusze, jak ich nazywa autorka), nigdy nie zrezygnowali z prawa do nauczania, czym jest nieczystość, zmysłowość, nieprzyzwoitość, co jest „naturalne”, a co „przeciw naturze”. Skąd czerpali pewność w tym względzie? Oczywiście z nauk Jezusa. Ponieważ nie miały one nigdy charakteru pełnego, usystematyzowanego wykładu i nie zawierały jednoznacznych wskazówek, Kościół zręcznie temu zaradził, uzupełniając, porządkując i konkretyzując przesłanie Jezusa w duchu teologii moralnej. Czy miał i ma do tego prawo? Czy interpretacje te są aby na pewno słuszne? Oto jest pytanie…
Wszystkie barwne teorie, zbiory zakazów i nakazów, ustalenia kolejnych kościelnych synodów i papieskich encyklik na temat tego, co jest, a co nie jest grzechem w dziedzinie seksualności – w dużej mierze opierały się na przemyśleniach wielkich filozofów, często uznanych potem za świętych. Najsolidniejszymi filarami katolickiej moralności seksualnej byli Augustyn i Tomasz z Akwinu. Autorka jest bezlitosna w cytowaniu ich nauk. Niektóre z nich mogłabym nawet uznać za zabawne, gdyby nie to, że towarzyszyła mi świadomość, jak bardzo wpłynęły na poglądy kolejnych, już późniejszych myślicieli, jaką olbrzymią szkodę musiały wyrządzić zdrowiu i życiu niezliczonych rzesz ludzi. Przygnębiające, a zarazem przerażające były fragmenty poświęcone dziełu dwóch dominikanów pt. „Młot na czarownice” oraz rozdział poruszający problematykę diabła, który – jak powszechnie wierzono i nauczano - mając możliwości mieszania się do seksu, powodował w tej dziedzinie ludzkiego życia wiele zagrożeń. Z niesmakiem śledziłam całe listy dyskryminujących wypowiedzi na temat kobiet – poczynając od pierwszych Ojców Kościoła, a na ostatnich papieżach kończąc.
Czym dla poprzednich stuleci były szczegółowe dywagacje, czy ksiądz ma prawo udzielić sakramentu małżeństwa eunuchowi, które pozycje seksualne są grzeszne, a które nie, czy i w jakim wypadku żona może odmówić mężowi współżycia, na ile dni przed Komunią Świętą należy powstrzymać się od seksu, dlaczego stosunek przerywany jest grzechem śmiertelnym, kiedy dopuszczalne jest użycie prezerwatywy, pod warunkiem, że ma dziurki - tym w naszym stuleciu stały się inne, równie trudne zagadnienia. Katoliccy moraliści muszą rozstrzygać, co robić z małżeństwami bez ślubu, parami homoseksualnymi, antykoncepcją, zapłodnieniem „in vitro”, zmianą płci, coraz silniejszym nawoływaniem do zniesienia celibatu itd., itd. Problemów nie brakuje! Chyba że większość ludzi uzna, iż wszystkie te sprawy nie są sprawami teologów i papieży, lecz medycyny i samych małżonków. Że należą do obszarów ich własnej odpowiedzialności i stosunku do partnera.
Aby uniknąć nieporozumień wyjaśnię, że autorka, prof. dr teologii katolickiej, jest osobą wierzącą i w żadnym wypadku nie neguje istnienia ani Boga, ani Jezusa. Z różnych powodów jest przeciwna usuwaniu ciąży i nie uważa, że akt seksualny to coś w rodzaju przyjemnego sportu. Nikomu nie radzi występować z Kościoła ani go od wewnątrz rozsadzać. Twierdzi, że wszystko powinno zostać, jak jest. Chodzi jej natomiast o to, że człowiek powinien racjonalnie myśleć, a przynajmniej próbować to robić. Jest przekonana, że znane nam religijne wzorce pochodzą tylko i wyłącznie od ludzi i wszystkie one zostały stworzone, aby wypełnić luki w poznaniu Boga, który w oczywisty sposób jest n i e p o z n a w a l n y. Straciła katedrę wykładowcy na Uniwersytecie w Essen, bo publicznie powiedziała, że Maryja nie mogła być jednocześnie matką i dziewicą. Za swoje poglądy została ekskomunikowana, ale mimo to nigdy nie wyrzekła się wiary i czuje się nadal członkiem Kościoła*.
Każdy, kto choć odrobinę interesuje się religią, filozofią, historią powinien przeczytać tę książkę. Stanowi ona kwintesencję badań akademickich, ale napisana jest przystępnie i z wielką erudycją. Jedyne, co można autorce zarzucić, to kilka szyderczych uwag, które być może niepotrzebnie wplotła do swojego opracowania. Mnie to akurat nie przeszkadzało, ale przyznaję, że stanowią one pewien dysonans w naukowym przedstawianiu sprawy.
---
* Wiadomości o autorce zaczerpnęłam z wywiadu zamieszczonego na stronie internetowej racjonalista.pl.
(c)Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie bez zgody autora zabronione.